Pobierz PDF
Zachęcamy do aktywnego wypoczynku na szlaku Henryka Sienkiewicza.
Trasę rozpoczynamy w centrum miasta Łuków.
Mapa wytyczonej trasy liczącej ok. 90 km.
- Udajemy się do Łukowskiego Ośrodka Kultury. Tuż obok, przy Kinie Łuków, na ulicy Stefana Kardynała Wyszyńskiego znajduje się Miejska Biblioteka im. Henryka Sienkiewicza.
- Z ulicy Księdza Kardynała Wyszyńskiego kierujemy się w stronę ulicy Józefa Piłsudskiego, skręcamy w ulicę Warszawską, a następnie w ulicę Doktora Andrzeja Rogalińskiego, jedziemy prosto do ronda, na którym w prawo skręcamy w ulicę H.Sienkiewicza. Ulicą jedziemy prosto do kolejnego ronda, na którym zobaczymy kolumnę o wysokości 7 metrów – pomnik poświęcony Henrykowi Sienkiewiczowi.
- W następnej kolejności udajemy się w stronę Woli Okrzejskiej. Z ulicy Sienkiewicza kierujemy się ulicą Kilińskiego do ulicy Warszawskiej (76), skręcamy w lewo
w Warszawską, a następnie na rondzie w lewo do ulicy Żelechowskiej (807). Jedziemy prosto około 15 km. Znajdziemy się w Tuchowiczu, gdzie naszą uwagę zwróci piękny kościół zbudowany w stylu neogotyckim staraniem księdza Adama Byszewskiego. Na placu przed kościołem zobaczymy nagrobek przedstawiający postać kobiety, dalej za kościołem grobowiec byłego dzierżawcy majątku Tuchowicz Joachima Hempla, i jego żony Rozalii. - Jedziemy dalej drogą 85 około 2 km do skrzyżowania, na którym skręcamy w stronę Krzywdy. Po lewej stronie we wsi Wesołówka znajduje się park oraz ruiny dworu z XVII wieku, wraz z fosą oraz zespołem przyzamkowym – oficyną dworską. Z Wesołówki jedziemy prosto 15 km przez Krzywdę do Woli Okrzejskiej – miejscowości narodzin Henryka Sienkiewicza.\
- Po prawej stronie zobaczymy park, a za nim dalej Muzeum Henryka Sienkiewicza – dawną oficynę dworską, gdzie narodził się noblista. Dwór należał do rodziny Cieciszowskich i Sienkiewiczów prawie sto lat.
- Z muzeum Sienkiewicza udajemy się na południowy zachód do Kościoła pw. św. Piotra i Pawła w Okrzei, ufundowanego przez prababkę noblisty. Tutaj rodzice pisarza Józef Sienkiewicz i Stefania Cieciszowską wzięli ślub. Również w tym kościele w dwa dni po urodzeniu – 7 maja 1846 r został ochrzczony H. Sienkiewicz. Na suficie kościoła, w nawie zobaczymy obrazy – sceny z “Quo Vadis” i z “Potopu”, natomiast na lewej ścianie wewnątrz kościoła umieszczone są dwie tablice pamiątkowe dziadka i babki H. Sienkiewicza.
- Po zwiedzeniu Kościoła udajemy się na pobliski cmentarz, gdzie, przy odnowionej kamiennej płycie nagrobnej rodzicielki Stefanii z Cieciszowskich, wzniesiono – staraniem Towarzystwa imienia pisarza – pomnik matki Henryka Sienkiewicza dłuta Witolda Marcewicza. Nauczycielską misję domu Sienkiewiczów symbolizuje rozpostarta na kolanach matki księga – źródło wiedzy, mądrości, kultury.
- W odległości około 500 metrów za cmentarzem znajduje się Kopiec H.Sienkiewicza, który oddano społeczeństwu 2 października 1938 r. przy udziale wielotysięcznej rzeszy zgromadzonych z całej Polski.
- Spod Kopca Sienkiewicza kierujemy się na wschód w stronę Woli Gułowskiej znanej z pięknego XVII-wiecznego klasztoru OO. Karmelitów do którego przychodzą najliczniej pielgrzymi w okresie tygodnia Wniebowzięcia Matki Bożej w połowie sierpnia. Przed klasztorem w Woli Głowskiej znajduje się ujęcie wody z podziemnego źródła. Właśnie ze względu na źródło powstał ten wielki sakralny obiekt, sanktuarium Matki Bożej Gułowskiej, które mogło inspirować wyobraźnie historyczną i literacką małego Henryka Sienkiewicza, co zaowocowało napisaniem Trylogii.
- Kolejną miejscowością, która jest związana z Sienkiewiczem jest Burzec Aby z Woli Gułowskiej dotrzeć do Burca, kierujemy się na Konorzatkę, na trasie będziemy również mieli Adamów – miejscowość otoczona pięknymi lasami oraz polami, a kościółtam znajdujący się Sienkiewicz opisał w noweli ,,Jamioł”. Warto odwiedzić również pobliski Wojcieszków oddalony o 4 km od Adamowa. Tam na starym cmentarzu, na końcu długiej środkowej alejki znajdziemy grób ostatniej żony pisarza Marii z Babskich Sienkiewiczowej. Z Wojcieszkowa kierujemy się na Wolę Burzecką i dalej już prosto 2,5 km do Burca. W wakacje gimnazjalista Henryk Sienkiewicz przyjeżdżał tu konno z Woli Okrzejskiej do swego wuja Leona Dmochowskiego. Z czasów Sienkiewiczowskich pozostały tu dwa stawy ,,Zagłoba” i ,,Kmicic”, aleja lipowo – kasztanowa oraz resztki dawnej fosy w postaci zarośniętego trawą parowu. W nowym dworze po przebudowie mieści się obecnie szkoła podstawowa, a w parku przetrwały 300 – letnie drzewa. Na pamiątkę lipy sienkiewiczowskiej w parku, przy szkole, znajdziemy ustawiony kamień z pamiątkową tablicą.
- Z miejscowości Burzec, jadąc przez Siedliska, wracamy do Łukowa, drogą nr 808.
Szczegółowy opis miejsc na trasie:
Ad. 1.
Biblioteka została utworzona w 1908 roku, kiedy to dzięki zaangażowaniu oraz ofiarności społeczeństwa łukowskiego zakupiono zbiory zmarłego sędziego Antoniego Dąbrowskiego. W następnym roku powołano Towarzystwo Biblioteki Publicznej, oraz opracowano statut, w którym określono charakter zbiorów oraz sposób ich wykorzystania. Od 1936 roku biblioteka nosi nazwę Powiatowej Biblioteki Publicznej. Wtedy to zatrudniono również bibliotekarkę Wandę Wężówną. Powstała również Komisja Biblioteczna z przewodniczącą Cecylią Nowińską, której najbliższa rodzina wspierała bibliotekę od początku istnienia. Okres II wojny światowej to najtrudniejszy okres w dziejach biblioteki – po selekcji i niszczeniu księgozbioru przez okupanta biblioteka zostaje zamknięta. Po wyzwoleniu miasta już w listopadzie 1944 roku biblioteka zostaje ponownie otwarta dzięki zaangażowaniu młodzieży pod przewodnictwem Marii Kiernickiej. W 1975 roku Miejską Bibliotekę Publiczną połączono z Łukowskim Ośrodkiem Kultury. Ważną datą jest 1978 rok kiedy to z okazji jubileuszu 70 – lecia istnienia biblioteki wojewoda siedlecki Zofia Grzebisz – Nowicka nadała Miejskiej Bibliotece Publicznej imię Henryka Sienkiewicza. Obecnie Biblioteka składa się z Biblioteki Głównej oraz 3 filii. Zbiory biblioteki liczą około 108 tysięcy książek i ciągle są uzupełniane. Oprócz głównych zadań gromadzenia, opracowania i udostępniania zbiorów biblioteka prowadzi działalność kulturalną i oświatową, m. in. zajęcia z przysposobienia czytelniczego, konkursy literackie i plastyczne, spotkania autorskie dla dzieci i dorosłych oraz różne imprezy czytelnicze i okolicznościowe.
Ad. 2.
Myśl upamiętnienia postaci Henryka Sienkiewicza na Ziemi Łukowskiej zrodziła się w 1924 roku kiedy to sprowadzono prochy noblisty do kraju. Wtedy z inicjatywą budowy pomnika wyszedł Dyrektor Gimnazjum Żeńskiego Kazimierz Józef Białecki. Realizacja planów nabrała tempa jednak dopiero pod koniec 1932 roku. 7 stycznia 1933 roku z inicjatywy dyrektora Białeckiego został zawiązany Komitet Budowy Pomnika Sienkiewicza w Łukowie. Komitet na pierwszym zebraniu wybrał projekt pomnika opracowany przez Jerzego Radwana Krotowskiego. Pomnik powstał ze składek społeczeństwa łukowskiego w ciągu czterech miesięcy na skrzyżowaniu ulic Sienkiewicza i Kryńskiego w południowej części miasta. Odsłonięcie nastąpiło 28 maja 1933 roku podczas obchodów 700 -lecia istnienia miasta Łuków. Na nowoczesnej budowli, 7 – metrowej wysokości widnieje płaskorzeźba – portret Henryka Sienkiewicza, oraz wmurowany akt erekcyjny o treści: ,,Niech ci, co po nas przyjdą, uczczą ten Pomnik, jako widomy wyraz najczystszych naszych uczuć dla Tego, który duszę Narodu po stracie wolności wyrwał z przepaści i zwrócił oczy Polaków na chwalebną przeszłość i przez to do Niepodległości doprowadził’’. Pomnik odsłonił wojewoda lubelski w towarzystwie syna Henryka Sienkiewicza – Józefa i córki pisarza Jadwigi Korniłowiczowej. Według relacji i opisów była to najwznioślejsza i najpiękniejsza uroczystość, którą zorganizowano w roku jubileuszowym Łukowa.
Ad. 4.
Historia powstania Muzeum w miejscu narodzin Sienkiewicza sięga 1965. Kiedy to zbliżała się 120. rocznica urodzin pisarza i 50. rocznica jego śmierci, społeczeństwo Ziemi Łukowskiej postanowiło uczcić pisarza otwarciem muzeum, przeznaczając na to dawną oficynę dworską, miejsce urodzenia noblisty. W pierwszej sali muzeum ukazane są tradycje rodzinne i związki Sienkiewicza z Ziemią Łukowską. Na ścianach znajdują się zdjęcia rodziców pisarza oraz ciotki Aleksandry Dmochowskiej z Cieciszowskich. Druga sala jest kontynuacją rodzinnych tradycji. Zobaczymy tutaj m.in. zdjęcia dzieci pisarza: Jadwgi (Dzini) i syna Henryka Józefa, ofiarowane w testamencie przez wnuczkę pisarza Marię Korniłowicz, jak również oryginalne listy Marii do matki, babci, a także zdjęcia rodziny Korniłowiczów. Trzecia sala wprowadzi nas w tematykę twórczości pisarza. Ekspozycję rozpoczynają fotografie z okresu gimnazjalnego i współpracy z gazetami: “Gazeta Polska”, “Słowo”, “Niwa” “Kłos”, “Wędrowiec”,”Przegląd Tygodniowy”. W kolejnej sali zwanej salą z kominkiem na szczególną uwagę zasługują obrazy wybitnych malarzy: Franciszka Kostrzewskiego – “Janko Muzykant” z 1904 roku, obraz Franciszka Pautscha – “Bohun” z 1927 roku oraz “Latarnik” Jana Molgi. Na kominku zaś zobaczymy statuetkę “Janko Muzykant” z 1822 roku – dar wnuczki pisarza Marii Korniłowicz. Piąta sala poświęcona jest ekranizacjom utworów pisarza. Uwagę przyciągnie fortepian marki “Erard” z 1840 roku wykonany w Paryżu, własność matki pisarza. Grywał na nim mały Henryk i jego rodzeństwo. Największą atrakcją w tej sali są rekwizyty zekranizowanych powieści Sienkiewicza. Następnie przejdziemy do Saloniku – to miejsce urodzenia Henryka Sienkiewicza. Zobaczymy tam meble biedermajerowskie odkupione od rodziny pisarza. Z budynku Muzeum przemieszczamy się do otaczającego go parku, gdzie można obejrzeć figury postaci z powieści Sienkiewicza.
Ad. 7.
W latach 1932-38 zwożono tu i przesyłano ziemię z wielu miejsc związanych z pisarzem. Na szczycie kopca znajduje się pomnik Sienkiewicza wykonany z białego marmuru według projektu artysty siedleckiego Mariana Gardzińskiego o wysokości 2,7 m. Odsłoniła go w 1980 r. Zuzanna Sienkiewiczowa, synowa pisarza. Z wysokości piętnastometrowego kopca rozciąga się wspaniały widok na pobliskie pola, lasy, park w Woli Okrzejskiej, cmentarz i kościół w Okrzei. W 2012 r. Szlak Sienkiewiczowski w Okrzei zyskał nowy znak pamięci i czci.
Ad. 8.
Na tym terenie rozegrały się ostatnie walki wojny obronnej w 1939 roku prowadzone przez Samodzielną Grupę Operacyjną “Polesie”, dowodzoną przez gen. brygady Franciszka Kleeberga. Dla upamiętnienia tych wydarzeń rokrocznie odbywają się uroczystości religijne, pokazy rekonstrukcji zwycięskiej bitwy polskich oddziałów o klasztor zajęty przez odziały niemieckie lub inne epizody tych wojennych zmagań. Aby uhonorować te wydarzenia i uczcić wysiłek zbrojny żołnierzy SGO “Polesie”, wzniesiono Pomnik Czynu Bojowego Kleeberczyków – obiekt użyteczności publicznej pełniący funkcję Domu Kultury. Otwarcie tego obiektu nastąpiło w 1989 roku, dokładnie w 50-tą rocznicę bitwy pod Wolą Gułowską. Budowla ta ma charakter wielofunkcyjny. Część pomieszczeń wydzielono na Izbę Regionalną i Galerię Rzeźby Ludowej, w której znajdują się prace miejscowych i okolicznych rzeźbiarzy. Centralne miejsce zajmuje Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków, a w nim zbiór pamiątek i dokumentów dotyczących tego wydarzenia historycznego.
Ad. 9.
Wioskę Burzec pisarz uwiecznił na kartach ,,Potopu”: ,,We wsi Burzec, położonej w ziemi łukowskiej, na pograniczu województwa podlaskiego, a należącej podówczas do państwa Skrzetuskich, w sadzie między dworem a stawem siedział na ławce stary człowiek, a przy nogach jego bawiło się dwóch chłopaków (…) pacholik przyniósł pod lipę gąsiorek i szklanicę. Pan Zagłoba (…) jął popijać z wolna, oddychając przy tym głęboko i spoglądając na staw i za staw, hen na czarne i sine bory ciągnące się jak okiem dojrzeć, po drugim brzegu (…) Nad wielkim stawem, z trzcin odległych, przesiąkniętych mgłą oddalenia podnosiły się czasem stada kaczek, cyranek lub dzikich gęsi i szybowały w błękitnym przezroczu…’’